تنبورها در اندازههای مختلفی ساخته شدهاند که بر اساس تحقیق [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]، اندازهٔ کوچکترین و بزرگترین این سازها و اجزای کلی آنها به این ترتیب است: - طول کلی: ۸۷ ـ ۹۵٫۵ سانتیمتر؛
- طول صفحه: ۳۴ ـ ۴۲ سانتیمتر؛
- عرض صفحه: ۱۵٫۵ ـ ۲۰ سانتیمتر؛
- عمق کاسه: ۱۳٫۲ ـ ۱۷ سانتیمتر.
به طور کلی بلندی این ساز در نمونههای مختلف یکسان نیست و بدون در نظر گرفتن نمونههای استثناء ۸۵ تا ۹۰ سانتیمتر میباشد و تشکیل شدهاست از:
- کاسه،
- دسته،
- صفحه،
- سیم گیر،
- خرک دسته،
- خرک صفحه،
- دو یا سه گوشی،
- دو یا سه سیم،
- ۱۳یا ۱۴ دستان،
- گلو/گلویی (در تنبورهای ترکهای، کاسه را به دسته متصل می کند).
کاسه: همان قسمت پایین تنبور که خود دارای اشکال مختلفی است که بستگی به منطقه و سازنده خود دارد. کاسهٔ این ساز را عموماً از چوب توت میسازند که انتخاب نوع چوب، یعنی اینکه از چه جنس توتی باشد خود دارای نکاتی است. در گوران بیشتر سازها کاسهٔ یکپارچه دارند، اما در صحنه کاسهٔ اغلب سازها از هفت تا دَه ترکه ساخته شدهاند.
دسته: قسمت انتهایی تنبور که به کاسه متصل است که در صدا تاثیر زیادی دارد.
صفحه: قسمت روی کاسه که دارای بافت ظریف میباشد، صفحهٔ نازکی است از چوب درخت گردو که بر روی دهانهٔ کاسه قرار میگیرد و در وسط و یا در کنار صفحه حدود هفت تا دوازده سوراخِ دو تا سه میلیمتری دارد تا موجب نرمی صدای تنبور شود. سوراخ روی صفحه بر صدای تنبور تاثیر بسزایی دارد.
دستان: سیزده تا چهارده دستان در تنبور وجود دارد که در محلهای معیّن بر دسته بسته میشوند. به نظر اغلب نوازندگان مشهور، محل دستانها ثابت است اما برخی نیز معتقدند که جای تعدادی از این دستانها متغیر است.
خرک: خرک، قطعه چوبی کوچک و محکم از درخت شمشاد و گردوست که سیم بر آن سوار است، و بر روی صفحه با فاصلهٔ حدود ۵٫۳ تا ۷٫۴ سانتیمتر از سیم گیر قرار می گیرد. در برخی از سازهای جدید سیم گیر کار خرک را میکند.
سیم گیر: به قسمت انتهایی کاسه وصل است و سیم را به آن وصل میکند. سیم گیر از جنس استخوان یا چوب بوده در انتهای صفحه قرار دارد که تارها را بدان گره میزنند و تا انتهای دسته میکشند. در برخی از تنبورهای جدید، خرک کار سیم گیر را انجام میدهد.
گوشی: همان قطعات بالای تنبور را گوشی میگویند و از آن برای کوک کردن استفاده میکنند. دو تا سه گوشی (در تنبورهای نامتعارف تا پنج گوشی) از چوب بید وجود دارد. تنبور لانهٔ کوک (جعبهٔ گوشیها) ندارد و گوشیهایش مستقیماً در سوراخهای ایجاد شده در انتهای دسته فرو میروند.
سیم گیر بالا: برجستگی پایین گوشی را میگویند که دارای شیارهایی است. شیطانک، که قطعه چوب یا استخوانی است با دو سه شیار که تارها از روی آن عبور داده شده به گوشی گره میخورند. شیطانک در حدود پانزده سانتیمتری ابتدای دسته تعبیه میشود.
پرده: نخ نازکی است که بر روی دسته بسته شده و فاصلهٔ هر دو دستان را یک پرده میگویند. تنبور از قدیم دارای دو سیم بوده که اکنون آن را از دو سیم به سه سیم ارتقا دادهاند.
سیم: دو یا سه سیم، که سیم بالایی معمولاً جفتی است. این سیمها از یک سو به سیم گیر و از سوی دیگر پس از عبور از روی خرک و شیطانک در انتهای دسته به دور گوشیها پیچیده میشوند.
((منبع ویکی پدیا))
علاقه مندي ها (Bookmarks)